Η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Κύπρο ασκείτο από τα Δημοτικά Συμβούλια, τα Συμβούλια Βελτιώσεως και τις Χωρητικές Αρχές. Τα δύο τελευταία, από την 9η Ιουλίου 1999, συγχωνεύτηκαν σ’ ένα, με το όνομα Κοινοτικό Συμβούλιο.
Η Χωρητική Αρχή αποτελούσε, μέχρι πριν λίγα χρόνια, την κατώτερη μορφή Τοπικής Αυτοδιοίκησης και την πιο συνηθισμένη για τα χωριά. Αποτελείτο από τον πρόεδρό της, το μουχτάρη,[1] δηλ. τον κοινοτάρχη και τέσσερα μέλη, τους αζάδες δηλ. τους κοινοτικούς συμβούλους και ενεργούσε με βάση τον περί «Χωρητικών Αρχών Νόμο», όπως αυτός εξελίχτηκε από την εποχή που πρωτοεφαρμόστηκε, στις αρχές του αιώνα. Οι εξουσίες των μουχτάρηδων, όπως καθορίζονταν στους «περί Χωρητικών Αρχών Νόμους 10 του 1906 και 10 του 1907», μεταξύ άλλων, αφορούσαν την τήρηση της τάξης, την ευθύνη να ειδοποιούν τον πλησιέστερο Αστυνομικό Σταθμό για κάθε σοβαρό αδίκημα ή ατύχημα, να βοηθούν τους κυβερνητικούς υπαλλήλους στην είσπραξη φόρων, να γνωστοποιούν στο χωριό όλες τις ειδοποιήσεις-διακηρύξεις, να εκτελούν εντάλματα, να διατηρούν σφραγίδα, να εκδίδουν διάφορα πιστοποιητικά κ.ά. Πρωτεύοντα ρόλο στην ανάπτυξη των χωριών διαδραμάτιζε πάντοτε η Επαρχιακή Διοίκηση. Με την πάροδο του χρόνου, οι αρμοδιότητες της Χωρητικής Αρχής διαφοροποιούνταν, σύμφωνα με τις ανάγκες της εποχής και ανάλογα με τις τροποποιήσεις της σχετικής νομοθεσίας.
Στο τέλος της δεκαετίας του 1970 αποφασίστηκε η παύση του διοριστικού συστήματος και η εισαγωγή του θεσμού των εκλογών, για την ανάδειξη των τοπικών αρχόντων. Μετά τις πρώτες εκλογές το 1979, που έγιναν σε μια περίοδο που χαρακτηριζόταν από πολύ σοβαρά προβλήματα, τα οποία είχαν άμεση σχέση με τα τραγικά γεγονότα του 1974, τα πράγματα άλλαξαν σε πολύ μεγάλο βαθμό. Οι πρώτες εκλεγμένες Χωρητικές Αρχές άρχισαν να εργάζονται μ’ ένα νέο, πρωτοφανή για την εποχή τρόπο και να απαιτούν την αποκέντρωση των εξουσιών, για να μπορέσουν να επιτελέσουν όσο το δυνατό καλύτερα το έργο που τους ανατέθηκε, τη φορά αυτή με την ψήφο των ίδιων των κατοίκων.
Πηγή: Το υλικό ανακτήθηκε από: Κ. Χαραλαμπίδης (2012), Κάτω Μονή, η Πύλη της Πιτσιλιάς, Κοινοτικό Συμβούλιο Κάτω Μονής.
